"Vultum Dei quaerere" - Konstytucja apostolska o ż

"Vultum Dei quaerere" - Konstytucja apostolska o żeńskim życiu kontemplacyjnym

Papież Franciszek i siostry zakonne

„Szukanie oblicza Boga przewija się przez historię ludzkości, od zawsze powołanej do dialogu miłości ze Stworzycielem”. Tymi słowami Papież rozpoczyna konstytucję apostolską „Vultum Dei quaerere” o żeńskim życiu kontemplacyjnym. „Drogie siostry, co stałoby się bez was z Kościołem i z tymi, którzy żyją na ludzkich peryferiach i działają na daleko wysuniętych posterunkach ewangelizacji! – pisze Franciszek do zakonnic kontemplacyjnych w opublikowanym dziś dokumencie. – Kościół liczy na waszą modlitwę i wasze oddanie, by nieść ludziom naszych czasów dobrą nowinę Ewangelii. Kościół was potrzebuje!”.

Ojciec Święty wskazuje, że w świecie szukającym, nawet nieświadomie, Boga osoby konsekrowane mają nie ustawać w tym poszukiwaniu, dając ewangeliczne świadectwo. Przestrzega je przed uleganiem pokusom „apatii, rutyny, braku motywacji czy paraliżującego lenistwa”. Kładzie nacisk na potrzebę formacji do życia kontemplacyjnego, która zakłada nieustanne nawrócenie i wymaga – do czasu złożenia ślubów wieczystych – co najmniej dziewięciu, a nawet do dwunastu lat. Istotna dla życia konsekrowanego, szczególnie kontemplacyjnego, jest modlitwa, którą mniszki winny obejmować całą ludzkość, a zwłaszcza cierpiących.

W konstytucji apostolskiej o żeńskim życiu kontemplacyjnym Papież wskazuje, że centralne miejsce ma w nim słuchanie Słowa Bożego, Eucharystia i pokuta. Klasztory mają dawać świadectwo życia wspólnotowego w świecie naznaczonym podziałami i nierównościami. Ich autonomia służy kontemplacji, ale nie może się przerodzić w niezależność czy izolację. Kryteriami autonomii są zdolność zapewnienia formacji i utrzymania się oraz włączenie w Kościół lokalny. Gdy nie są one spełniane, winna zainterweniować Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, która, jeśli sytuacji nie da się uzdrowić, może zadecydować zamknięcie klasztoru.

Franciszek zobowiązuje klasztory, by należały do federacji obejmujących wspólnoty o tym samym charyzmacie. Przypomina znaczenie klauzury, pracy i milczenia. Wskazuje, że nowoczesne środki przekazu są pożyteczne dla formacji i komunikowania, ale trzeba z nich korzystać z roztropnym rozeznaniem, by nie rozpraszały. Przestrzega też przed rekrutacją kandydatek z innych krajów wyłącznie w tym celu, by klasztor nie przestał istnieć.

Konstytucję apostolską „Vultum Dei quaerere” przedstawił dziennikarzom w watykańskim biurze prasowym sekretarz Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Abp José Rodríguez Carballo zwrócił uwagę, że poprzedni taki dokument o żeńskim życiu kontemplacyjnym wydał w 1950 r. Pius XII. Była to konstytucja apostolska „Sponsa Christi”. Tak więc przez 66 lat, w tym przez cały okres posoborowy, brakowało nowych norm w tej dziedzinie mimo zmian, jakie zaszły w świecie i w sytuacji życia zakonnego.

[link widoczny dla zalogowanych]

Nowy dokument papieski o żeńskim życiu kontemplacyjnym

[link widoczny dla zalogowanych]

W Watykanie ogłoszono konstytucję apostolską Franciszka „Vultum Dei quaerere” (VDQ) na temat żeńskiego życia kontemplacyjnego. Z jej treścią zapoznał dziennikarzy na briefingu 22 lipca w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej sekretarz Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego abp José Rodríguez Carballo OFM.

Zaznaczył, że myślą przewodnią tego dokumentu jest podkreślenie znaczenia życia kontemplacyjnego w dzisiejszych czasach oraz wskazanie 12 głównych tematów do refleksji i rozeznania, aby siostry klauzurowe mogły jak najlepiej pełnić swe posłannictwo w Kościele.

Na wstępie arcybiskup-franciszkanin podziękował papieżowi „za przepiękny dar, jakim jest ta konstytucja” oraz wszystkim siostrom kontemplacyjnym na całym świecie, które swą nieustanną modlitwą wstawienniczą wspierają cały Kościół w dziele ewangelizacji, „zwłaszcza w jego członkach najsłabszych i najbardziej potrzebujących”. Mówca przypomniał, że prezentowany dzisiaj dokument ukazuje się 66 lat po poprzedniej konstytucji tego rodzaju – „Sponsa Christi”, ogłoszonej przez Piusa XII.

Abp Carballo przypomniał, że Kościół zawsze otaczał szczególną troską i uwagą tę „wybraną cząstkę owczarni Chrystusowej”, jak zwykł określać ją św. Cyprian. Stanowi ona „bijące serce wiary i miłości do Pana i całej ludzkości, a w ostatnich dziesięcioleciach rzeczywistość ta doczekała się regulacji prawnej dzięki wspomnianej konstytucji „Sponsa Christi” z 1950. Obecny dokument wychodzi naprzeciw coraz większym potrzebom ustawodawczym, związanym z przemianami posoborowymi w Kościele – podkreślił sekretarz Kongregacji.

Zwrócił uwagę na tytuł obecnej konstytucji, mówiący o „poszukiwaniu oblicza Boga”, który – według niego – bardzo szczególnie określa tę formę specjalnej konsekracji. Jeśli bowiem „poszukiwanie oblicza Boga przenika dzieje ludzkości, powołanej od zawsze do dialogu miłości ze Stwórcą, to jest prawdą, że osoby kontemplacyjne pełnią tu swą szczególną misję w Kościele, co dokument podkreśla wielokrotnie już na początku”.

„Bądźcie latarniami dla bliskich, a przede wszystkim dla dalekich. Bądźcie pochodniami, które towarzyszą drodze mężczyzn i kobiet w ciemnej nocy czasu. Bądźcie strażnikami poranka, głoszącymi słońce, które wschodzi” – powtórzył mówca zachętę papieża dla sióstr z nowego dokumentu. Dodał, że słowa te świadczą o szacunku, jaki żywi on do tej formy szczególnej konsekracji, powołanej do dawania w sposób tajemniczy światła całej ludzkości przez milczenie i zamknięcie w klasztorze.

Arcybiskup wskazał następnie na zawartych w papieskim dokumencie 12 punktów do refleksji i rozeznania, które mają „pomóc siostrom kontemplacyjnym osiągnąć właściwy cel ich powołania”.

Jako pierwszy z tych tematów Ojciec Święty wymienia formację, a więc drogę, która winna prowadzić do kształtowania się na wzór Jezusa, przy czym jest to proces, który nigdy się nie kończy i wymaga stałego nawracania się do Boga. Dlatego papież zachęca klasztory, „aby zwracały wielką uwagę na rozeznanie powołania i duchowe, nie ulegając pokusie liczb i skuteczności” oraz przypomina, że okres formacji wymaga długiego czasu: od 9 do 12 lat.

Drugim tematem jest modlitwa – „rdzeń życia konsekrowanego”, którą należy przeżywać nie jako „skupienie się” życia zakonnego na samym siebie, ale raczej jako „rozszerzenie serca, aby objąć całą ludzkość, zwłaszcza cierpiących: więźniów, migrantów, uchodźców i prześladowanych, zranione rodziny, bezrobotnych, ubogich, chorych, uzależnionych itp.”. Trzeci temat do rozważań to centralne miejsce Słowa Bożego, będącego „pierwszym źródłem wszelkiej duchowości i początkiem wspólnoty dla wspólnot”. Przejawia się to w stosowaniu „lectio divina”, która pomaga przejść od tekstu biblijnego do życia, wypełnić dystans między duchowością a życiem codziennym, prowadząc od słuchania do poznawania miłości. Papież przypomniał ponadto, że lectio divina winna przemieniać się w actio, czyli „stawanie się darem dla innych w miłości”.

W punkcie czwartym VDQ podkreśla znaczenie sakramentów eucharystii i pojednania, sugerując zwłaszcza dłuższe sprawowanie celebracji z adoracją eucharystyczną oraz przeżywanie praktyki pokuty jako „uprzywilejowanej okazji do rozważania miłosiernego oblicza Ojca”. Przeżywając przebaczenie Boże można bowiem stawać się „prorokami i szafarzami miłosierdzia i narzędziami pojednania, przebaczenia i pokoju”, których świat dzisiejszy „szczególnie potrzebuje” – podkreślił Ojciec Święty.

Punkt piąty dokumentu to życie braterskie we wspólnocie, rozumiane jako „odbicie świata w dawaniu się Bogu” i jako „pierwsza forma ewangelizacji”. Papież podkreśla tu potrzebę „nieustannego procesu wzrastania życia wspólnotowego”, które prowadzi do „prawdziwej wspólnoty braterskiej”. Przypomina, że wspólnota istnieje w takim stopniu, w jakim rodzi się i buduje dzięki wkładowi wszystkich”. W szóstym punkcie dokument wymienia autonomię klasztorów, podkreślając, że jeśli z jednej strony sprzyja ona stabilności, jedności i kontemplacji wspólnoty, to z drugiej „nie powinna oznaczać niezależności ani izolacji”. Z tego punktu widzenia klasztory są zachęcane do nieulegania pokusie „samoodniesienia”.

Ściśle związany z tym tematem jest siódmy – ważność federacji jako „struktur wspólnotowych między klasztorami, praktykującymi ten sam charyzmat”. Winny one wspierać życie kontemplacyjne w klasztorach oraz pomagać w formacji i w ich konkretnych potrzebach – napisał papież, zapewniając przy tym, że należy popierać powstawanie federacji i zwiększać ich liczbę. W punkcie ósmym Ojciec Święty wskazał na klauzurę, będącą „znakiem wyłącznej jedności Kościoła-oblubienicy ze swym Panem”. Istnieją tu różne formy – od „papieskiej”, wykluczającej „zewnętrzne zadania apostolatu”, po „wspólne”, które są jednak „mniej zamknięte”. Ale taki pluralizm w łonie tego samego zakonu należy uważać za „bogactwo, a nie za przeszkodę na drodze do wspólnoty”.

Punkt dziewiąty to praca i tu papież przywołał benedyktyńską zasadę „ora et labora”, czyli „módl się i pracuj”. Zachęcił siostry do pracy „w duchu pobożnym i wierności, bez padania w mentalność wydajności i aktywizmu kultury współczesnej”, co może prowadzić do „wyczerpania się ducha kontemplacji”. Praca jest tu więc postrzegana jako wkład w dzieło stworzenia, służby ludzkości i solidarność z ubogimi, aby zachować zrównoważoną więź między dążeniem do Absolutu a zaangażowaniem w codzienną odpowiedzialność”. Temat dziesiąty podejmuje zagadnienie milczenia, rozumianego jako „słuchanie i przemyśliwanie Słowa”, „ogołacanie samego siebie, aby zrobić miejsce na przyjęcie” oraz słuchanie Boga i krzyku ludzkości.

Punkt jedenasty obejmuje środki przekazu, określane jako „narzędzia użyteczne do formacji i komunikowania się". Papież zaleca siostrom roztropne rozeznanie, aby media nie stały się okazją do rozproszenia lub do unikania życia braterskiego ze szkodą dla powołania lub przeszkadzającego kontemplacji. I wreszcie w punkcie jedenastym dokument papieski wspomina o ascezie, którą autor opisuje jako „wstrzemięźliwość, odcięcie się od spraw doczesnych, ofiarowanie samych siebie w posłuszeństwie i przejrzystości w relacjach” wspólnotowych. Jako wybór życia stabilnego asceza staje się ponadto „wymownym znakiem wierności” w zglobalizowanym i pozbawionym korzeni świecie. Nie jest ona ucieczką od świata „ze strachu”, gdyż „mniszki nadal zostają w świecie, nie będąc z tego świata” – podkreślił Ojciec Święty w swym dokumencie.

Końcowa – dyspozycyjna – część VDQ składa się z 14 punktów, które określają na sposób prawniczy to, co wcześniej napisał papież. Jest tam więc mowa m.in. o tym, że w celu uzyskania stałej formacji i rozeznania swego powołania siostry mogą chodzić na kursy formacyjne nawet poza murami swego klasztoru, ale zgodnie ze swym charyzmatem. Należy przy tym stanowczo unikać naboru kandydatek z innych krajów tylko po to, „aby klasztor mógł przetrwać”.

W innym miejscu Franciszek zachęca siostry sprawujące „posługę władzy”, aby czyniły to „w radosnym klimacie wolności i odpowiedzialności” i wspierania w ten sposób "komunikacji w prawdzie”. Wymienia również czynniki niezbędne do autonomii prawnej wspólnoty, np. zdolność do formacji i rządzenia, włączanie się w Kościół lokalny i możliwość wspierania go. W razie braku takich „rekwizytów” Kongregacja rozważy możliwość powołania doraźnej komisji w celu ożywienia klasztoru. Jest też wzmianka o tym, że Kongregacja „zakonna” wyda wskazówki w celu zastosowania wspomnianych 12 punktów, stosownie do charyzmatów różnych rodzin zakonnych. Wytyczne takie będzie musiała zatwierdzić Stolica Apostolska.

[link widoczny dla zalogowanych]

Abp Carballo o konstytucji apostolskiej „Vultum Dei quaerere”

Abp José Rodríguez Carballo

Istniało zapotrzebowanie na taki dokument, bo od ponad 60 lat brakowało nowych norm w tej dziedzinie mimo zmian, jakie zaszły w świecie i w życiu zakonnym. Tak o opublikowanej ostatnio konstytucji apostolskiej Papieża Franciszka „Vultum Dei quaerere” o żeńskim życiu kontemplacyjnym wypowiedział się sekretarz Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego.

Abp José Rodríguez Carballo przyznał, że od wielu lat spada liczba powołań do życia konsekrowanego i nie przewiduje się zmiany tej tendencji w najbliższej przyszłości. Wskazał równocześnie na znaczenie i poszanowanie odpowiedzialności, jaką winny podejmować przełożone autonomicznych klasztorów kontemplacyjnych.

„Należy uwzględnić fakt, że zakonnice nie są niepełnoletnie i nie są osobami ograniczonymi, które potrzebują kogoś obok siebie, kto je wesprze, doradzi im, aby nie podejmowały błędnych decyzji. Nadszedł czas, by wierzyć w ich odpowiedzialność i dokonywane przez nie wybory. Muszą to w pełni uszanować zarówno biskupi, kiedy to im klasztory podlegają, jak i przełożeni zakonni, kiedy klasztory zależą od odpowiedniego zakonu męskiego, bo wydaje mi się, że czasem pewne ich ingerencje nie są słuszne. Z drugiej strony należy jednak podkreślić, że także ksienie i przełożone muszą wziąć na siebie należną odpowiedzialność” – powiedział abp Carballo

[link widoczny dla zalogowanych]

Czy zdajemy sobie sprawę, że każdego dnia ktoś się za nas modli? Że żyją wśród nas osoby, które rezygnują ze wszelkich uciech tego świata dla Chrystusa i Jego Kościoła? Czy wyobrażamy sobie jak wyglądałby świat bez modlitwy? I czy to możliwe by katolicy sami zechcieli zdemontować to, co od Kościół od wieków uważa za ideał? – na pytania te odpowiada Krystian Kratiuk w programie „Ja katolik”, analizując nowe dokumenty dotyczące życia konsekrowanego, Konstytucję Apostolską Vultum Dei Quaerere oraz Instrukcję wykonawczą Cor Orans.

JA, KATOLIK: Czy właśnie likwidujemy największy skarb Kościoła?
(...)
https://www.youtube.com/watch?v=C7rhMVCwoCg&t=1057s

Linki do polecanych tekstów:

Konstytucja apostolska o żeńskim życiu kontemplacyjnym „Vultum Dei quaerere”. Tłumaczenie w języku polskim tylko na PCh24.pl
(...)
[link widoczny dla zalogowanych]

Instrukcja wykonawcza do konstytucji apostolskiej „Vultum Dei quaerere” o żeńskim życiu kontemplacyjnym. Tylko na PCh24.pl
(...)
[link widoczny dla zalogowanych]

Przemilczana rewolucja. Co czeka żeńskie zakony kontemplacyjne?
(...)
[link widoczny dla zalogowanych]

Papież: czym byłby Kościół bez życia kontemplacyjnego?

Niech nie zabraknie klauzurowym wspólnotom zakonnym miłości, bliskości i wsparcia także materialnego ze strony całego Kościoła – apelował Papież na zakończenie audiencji ogólnej. Dziś bowiem obchodzony jest Dzień Pro Orantibus, a więc czas szczególnej pamięci o zakonnikach i zakonnicach żyjących w zakonach klauzurowych.

W osobnym przesłaniu skierowanym do wspólnot klauzurowych Franciszek wyraża ogromną wdzięczność Bogu za dar ich życia w klasztorach i eremach, gdzie w modlitwie, ciszy i ukryciu całkowicie oddają się Panu. Czym byłby Kościół bez życia kontemplacyjnego? – pyta Papież i dodaje, że swoim życiem ubogacają Kościół wieloma owocami świętości, miłosierdzia i łaski. Dla całego świata są bowiem wsparciem, latarnią wskazującą drogę oraz strażnikami poranka obwieszczającymi wschód słońca.

Papież zachęca członków wspólnot kontemplacyjnych do solidnej formacji, która wymaga cierpliwości, gdyż jest procesem, który trwa całe życie. W tym kontekście zwraca uwagę na konieczność rozeznawania i duchowego towarzyszenia tym, którzy rozpoczynają życie za klauzurą, bez popadania w niepokój z powodu małej ilości kandydatów. Podkreśla także, że formacja ta musi odpowiadać wyzwaniom współczesnego świata i powinna obejmować całego człowieka.

Dzień Pro Orantibus, szczególnej pamięci o osobach żyjących za klauzurą ustanowił Papież Pius XII w 1953 r.

[link widoczny dla zalogowanych]