Czy głupota jest grzechem? - św.Tomasz z Akwinu

Wysłany: Nie 8:01, 28 Mar 2010

Czy głupota jest grzechem?

Wydaje się, że nie, ponieważ:

1. Nie ma takiego grzechu, który by nam był wrodzony. Otóż są ludzie głupi z urodzenia, a więc głupota nie jest grzechem.

2. Według Augustyna, każdy grzech jest dobrowolny. Otóż głupota nie jest dobrowolna, a więc nie jest grzechem.

3. Każdy grzech jest sprzeczny z jakimś przykazaniem Bożym. Otóż głupota nie jest sprzeczna z żadnym przykazaniem, a więc nie jest grzechem.

A jednak w księdze Przypowieści (1,32) czytamy: "powodzenie głupców zgubi ich". Otóż ludzi gubi tylko grzech, a więc głupota jest grzechem.

Odpowiedź: Jak powiedziano w artykule poprzednim, głupota oznacza jakieś odrętwienie zmysłu w sądzie, zwłaszcza co do przyczyny najwyższej, będącej celem ostatecznym i najwyższym dobrem. W sądzeniu zaś może ktoś podlegać odrętwieniu dwojako: albo w wyniku przyczyn organicznych, co zachodzi u ludzi chorych umysłowo, taka głupota nie jest grzechem. Albo w wyniku zanurzenia przez człowieka swego zmysłu w rzeczach ziemskich, przez co jego zmysł staje się niezdolny do pojmowania rzeczy boskich, zgodnie z l listem do Koryntian (2,14): "człowiek zmysłowy nie pojmuje tego, co jest z Ducha Bożego". Jest z tym podobnie jak z człowiekiem, któremu nie smakują rzeczy słodkie, bo jego zmysł smaku doznał zepsucia. Tego rodzaju głupota jest grzechem.

Ad 1. Odpowiedź na ten zarzut jest jasna.

Ad 2. Wprawdzie nikt nie chce być głupim, to jednak chce tego, co do głupoty prowadzi, mianowicie oderwania swego zmysłu od rzeczy duchowych i zanurzenie go w ziemskich. To samo zachodzi w innych grzechach. Bo przecież rozpustnik chce tylko przyjemności, a więc grzechu, chociażby nie chciał grzechu jako takiego, bo wolałby zażyć przyjemności bez popełnienia grzechu.

Ad 3. Głupota jest sprzeczna z przykazaniami nakazującymi kontemplację prawdy; o tych przykazaniach była mowa poprzednio, przy sposobności omawiania wiedzy i pojętności.

Czy głupota jest córką rozpusty?

Wydaje się, że nie, ponieważ:

1. Wymieniając córki rozpusty, Grzegorz nie wymienia głupoty, która zatem nie pochodzi z rozpusty.

2. W l liście do Koryntian (3,19) mówi Apostoł: "mądrość tego świata jest głupotą u Boga". Otóż, jak pisze Grzegorz, "mądrość tego świata polega na zakrywaniu zamiarów wykrętami", co jest nieszczerością. Tak więc głupota jest raczej córką nieszczerości (krętactwa) niż rozpusty.

3. Niektórych ludzi szczególnie gniew doprowadza do wściekłości i obłędu, które są cechami głupoty. A więc głupota rodzi się raczej z gniewu niż z rozpusty.

A jednak w księdze Przypowieści czytamy (7,22): "wnet poszedł za nią", tj. za prostytutką, "nie wiedząc, że go głupiego ciągną, by go związać".

Odpowiedź: Jak wiemy z poprzedniego artykułu, głupota jako grzech pochodzi z osłabienia zmysłu duchowego, w wyniku czego nie jest zdatny do wytworzenia sobie sądu w rzeczach duchowych. Otóż zmysł człowieka zanurza się rzeczach ziemskich przede wszystkim rozpustą w tym, co daje największą rozkosz, która pochłania duszę w stopniu najwyższym. Dlatego głupota jako grzech rodzi się przede wszystkim z rozpusty. (185)

Ad 1. Głupota sprawia w człowieku obrzydzenie sobie Boga i Jego darów. Tak więc Grzegorz wylicza między córkami rozpusty dwie rzeczy przynależne do głupoty: "znienawidzenie sobie Boga i zniechęcenie w stosunku do życia przyszłego", czym jakby dzielił głupotę na dwie części.

Ad 2. Te słowa Apostoła należy rozumieć nie przyczynowo, lecz istotnie; mianowicie że mądrość tego świata sama w sobie jest w oczach Bożych głupotą. Dlatego nie wszystko, co stanowi mądrość światową, musi być przyczyną tej głupoty.

Ad 3. Jak tego dowiedziono poprzednio, swą ostrością gniew wprowadza w organizm ludzki wielkie zmiany. Dlatego gniew jest wielką przyczyną głupoty spowodowanej uwadliwieniem ciała. Natomiast głupota spowodowana przeszkodami duchowymi, pochodzącymi z zanurzenia się umysłu w rzeczach ziemskich, jak dopiero co powiedziano pochodzi przede wszystkim z rozpusty.

św.Tomasz z Akwinu

Tom 16 strona 192- 193

[link widoczny dla zalogowanych]

Głupota jako grzech pochodzi z osłabienia zmysłu duchowego, w wyniku czego nie jest zdatny do wytworzenia sobie sądu w rzeczach duchowych. Otóż zmysł człowieka zanurza się rzeczach ziemskich przede wszystkim rozpustą w tym, co daje największą rozkosz, która pochłania duszę w stopniu najwyższym. Dlatego głupota jako grzech rodzi się przede wszystkim z rozpusty. Głupota sprawia w człowieku obrzydzenie sobie Boga i Jego darów. Tak więc Grzegorz wylicza między córkami rozpusty dwie rzeczy przynależne do głupoty: „znienawidzenie sobie Boga i zniechęcenie w stosunku do życia przyszłego”, czym jakby dzielił głupotę na dwie części."

Jacek Salij
Mądrość i głupota w refleksji św.Tomasza z Akwinu

(...)

Głupota jako paraliż duszy

Mając zarysowany obraz mądrości, możemy poprzestać na krótkim już tylko przedstawieniu jej przeciwieństwa, głupoty. Rzecz jasna, głupota nie ma nic wspólnego z niedostatkiem inteligencji czy nawet z umysłowym niedorozwojem. Dla tych ostatnich przypadków św. Tomasz rezerwował term in fatuitas. Czym innym jest brak mądrości, spowodowany defektem natury i moralnie niezawiniony, czym innym zaś stultitia, głupota, która jest
pozytywnym przeciwieństwem mądrości19.

Głupota jest to zawinione zamknięcie się na ostateczną przyczynę rzeczywistości. Z naszych uwag na temat uniwersalizmu mądrości wynika, że ostateczna przyczyna rzeczywistości jest zarazem jej ostatecznym wymiarem: Bóg nie jest bowiem jednym z bytów cząstkowych, który tym tylko różniłby się od innych bytów, że powołał je do istnienia i jest od nich wszystkich doskonalszy; jest On bytem powszechnym realnie istniejącym, Wszechobecnym i wszystko przenikającym, który jest zarazem transcendentny wobec każdego miejsca i bytu. Tak więc można również powiedzieć, że głupota jest to zawinione zamknięcie się na ostateczny wymiar rzeczywistości.
(...)
I ostatnia już uwaga na temat głupoty. Jeśli jest ona grzechem — jak twierdzi św. Tomasz — to nie usunie jej zwykłe pouczenie. Z głupoty wyzwolić się można jedynie przez nawrócenie serca. Przez głupotę człowiek wykorzenił się przecież z prawdziwej rzeczywistości stworzonej przez Boga; uczynił sobie z rzeczywistości żałosny kikut, poobcinany z odniesień ponaddoczesnych; odciął się od źródeł ponadziemskiej mocy.

[link widoczny dla zalogowanych]

... albo tu:

[link widoczny dla zalogowanych]