Didache

Didache jest zbiorem nakazów moralnych, modlitw, przepisów liturgicznych i zarządzeń organizacyjnych pierwszych wspólnot chrześcijańskich, sporządzonym przez anonimowego autora, prawdopodobnie w Syrii zachodniej, w drugiej połowie I wieku.

Nazwa. Didache (z gr. didahe - nauka, nauczanie) jest pierwszym wyrazem tytułu dzieła, który w formie skróconej brzmi: Nauka dwunastu apostołów.

Data powstania tego niewielkiego dzieła jest przedmiotem licznych dyskusji. Za ojczyznę Didache należałoby uznać Syrię-Palestynę, za czas powstania pierwszą połowę II w., jeszcze przed pojawieniem się montanizmu. Brak jednolitości stylowej Didache wskazuje, że jest ona kompilacją kilku wcześniejszych pism.

Treść. Didache składa się z 16 rozdziałów, które można podzielić na 3 części: część pierwsza zawiera pouczenia moralne dla katechumenów (1-6), część druga - przepisy liturgiczne i modlitwy (7-10), część trzecia - zarządzenia organizacyjne pierwszych gmin (11-15). Zakończenie (16) jest wezwaniem do czujności w oczekiwaniu na powtórne przyjście.

Pouczenia moralne przedstawione są obrazowo w formie dwóch dróg: drogi życia (1-4) i drogi śmierci (5). Droga życia streszcza się w cytowanym na początku przykazaniu miłości Boga i bliźniego. Jej opis zaczyna się od zestawienia pozytywnych nakazów zaczerpniętych z Ewangelii synoptycznych.

Chrzest winien zasadniczo odbywać się przez zanurzenie w „wodzie żywej”, tj. w rzece lub strumieniu. W razie konieczności dopuszcza się chrzest przez trzykrotne polanie wodą (7).

Eucharystia ma charakter prototypu Mszy św. Przemawiają za tym następujące okoliczności:
* zarezerwowanie udziału w Eucharystii tylko dla ochrzczonych;
* wymóg wyznania grzechów (spowiedź powszechna) przed jej rozpoczęciem;
* określenie Eucharystii terminem thysia (gr. ofiara) oraz zacytowanie tekstu proroka Malachiasza 1,11: W każdym miejscu i czasie składajcie mi ofiarę czystą, jako że król wielki jestem, a imię moje przedziwne między narodami (14, 3);
* określenie Eucharystii terminami: pokarm i napój duchowy (10, 3).

Modlitwa. W rozdz. 8 podany jest tekst modlitwy „Ojcze nasz” i nakaz jej odmawiania trzy razy dziennie. W rozdz. 9 i 10 zawarty jest tekst modlitwy dziękczynnej po komunii św., śpiewany do dnia dzisiejszego w kościołach: Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, za świętą winorośl Dawida, sługi Twego, którą nam poznać dałeś przez Jezusa, sługę Swego - Tobie chwała na wieki (9, 2-3) (...) Dziękujemy Ci, Ojcze święty, za święte imię Twoje, któremu zgotowałeś mieszkanie w sercach naszych, i za wiedzę, i za wiarę, i za nieśmiertelność, którą nam poznać dałeś przez Jezusa, sługę Swego - Tobie chwała na wieki (10, 2) etc.

Kościół przedstawiany jest jako zgromadzenie święte, lud nowy, zebrany ze wszystkich stron świata; nosi cechy jedności, świętości i powszechności. Jego symbolem jest jeden chleb eucharystyczny: Jak ten łamany Chleb rozsiany był po górach, a zebrany stał się czymś jednym, tak niech się zbierze Kościół Twój z krańców ziemi w Królestwo Twoje - albowiem Twoja jest chwała i moc przez Jezusa Chrystusa na wieki (9, 4).

Hierarchia. Przełożeni gmin, określani jako episkopoi kai diakonoi (biskupi i diakoni), byli wybierani przez wspólnoty (15, 1). Brak wypowiedzi o istnieniu prezbiterów i episkopatu monarchicznego. Sporo miejsca poświęca się instytucji „proroków” i „nauczycieli”, którzy posiadali prawo do dziesięciny. Złośliwe ich krytykowanie uważa się za grzech przeciw Duchowi Św., chociaż należy się strzec przed fałszywymi prorokami.

Strona 14-16

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Didache - Nauka dwunastu Apostołów

(...)

Nauka Pańska, podana przez dwunastu apostołów ludom. (a)

ROZDZIAŁ I.

1. Dwie są drogi, jedna życia i jedna śmierci. Przedział zaś wielki, między dwiema temi drogami.
2. Droga tedy życia jest ta: Po pierwsze, będziesz miłował Boga, który cię stworzył; powtóre, bliźniego twego, jak siebie samego. (b)
Wszystkiego zaś, czego byś nie chciał, żeby tobie czyniono, i ty nie czyń
innemu. (c)
3. Słów zaś tych nauka jest taka: Błogosławcie tych, którzy wam złorzeczą, i módlcie się za wrogów waszych, pośćcie zaś za tych, którzy was prześladują; cóż bo za łaska, jeżeli miłujecie tych, którzy was miłują, zali i poganie nie czynią także tego? Wy zaś miłujcie tych, którzy was nienawidzą, a nie będziecie mieli wroga.
4. Powstrzymuj się od chuci zmysłowych i cielesnych. Gdy kto cię uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi, a będziesz doskonały. Gdy kto cię zmuszać będzie iść z nim milę, idź z nim dwie; gdy kto ci weźmie suknię twoję, daj mu i płaszcz; gdy kto ci zabierze, co twego, nie żądaj zwrotu, ani bo możesz.
5. Każdemu proszącemu cię daj i nie żądaj zwrotu; Ojciec bo chce, by wszystkim dawano z darów Jego. Szczęśliwy, kto daje według przykazania, albowiem jest bez winy.

Biada biorącemu: albowiem jeżeli bierze kto potrzebujący, bez winy będzie; ale niepotrzebujący, zda sprawę, dlaczego wziął i na co; do więzienia wtrącony, będzie pytany o to, co uczynił, i nie wyjdzie stamtąd, póki nie odda ostatniego szelążka. Wszak powiedziano o tem i to: Niech spotnieje jałmużna twoja w rękach twoich, zanim się dowiesz, komu dajesz. (f)

ROZDZIAŁ II.

1. Drugie zaś przykazanie nauki:
2. Nie będziesz zabijał; nie będziesz cudzołożył; nie będziesz znieprawiał dzieci; nie będziesz czynił porubstwa; nie będziesz kradł; nie będziesz zajmował się magią; nie będziesz sporządzał napojów trujących; nie będziesz spędzał płodu, ani zabijał nowonarodzonego. (a) Nie będziesz pożądał rzeczy bliźniego twego; (b)
3. Nie będziesz krzywoprzysięgał; nie będziesz dawał fałszywego świadectwa; nie będziesz złorzeczył; nie będziesz złopomnił.
4. Nie będziesz dwoistej myśli ani dwoistego języka: dwoistość bowiem jest sidłem śmierci. (c)
5. Niech nie będzie twe słowo kłamliwe, ani próżne, ale wypełnione czynem. (d)
6. Nie będziesz chciwcem, (e) ani łupieżcą, ani hypokrytą, ani złośliwym, ani pysznym. Nie będziesz podejmował złej rady przeciw bliźniemu twemu.
7. Nie będziesz nienawidził nikogo, ale jednych skarcisz, za drugich będziesz się modlił, innych miłować będziesz więcej (f), niż życie własne (g)

ROZDZIAŁ III.

1. Synu mój, unikaj wszelkiego zła i wszelkiego podobieństwa jego.
2. Nie bądź gniewliwym, bowiem gniew prowadzi do zabójstwa, ani zazdrosnym, ani kłótliwym, ani zapalczywym; z tego bowiem wszystkiego powstają zabójstwa.
3. Synu mój, nie bądź pożądliwym , bowiem pożądliwość prowadzi do porubstwa; ani brudnym w mowie, ani wyniosłym w spojrzeniu, ze wszystkiego bowiem tego powstają cudzołóstwa. (a)
4. Synu mój, nie bądź wróżem, gdyż to prowadzi do bałwochwalstwa; ani czarownikiem, ani astrologiem, ani odczyniającym, ani chciej patrzeć na to; ze wszystkiego bowiem tego rodzi się bałwochwalstwo.
5. Synu mój, nie bądź kłamcą, bowiem kłamstwo prowadzi do kradzieży; ani miłującym pieniądz, ani próżnym; ze wszystkiego bowiem tego powstają kradzieże.
6. Synu mój, nie szemraj, gdyż to prowadzi do bluźnierstwa; ani bądź hardym, ani złośliwym: ze wszystkiego bowiem tego rodzą się bluźnierstwa.
7. Bądź cichym, bowiem cisi posiądą ziemię. (b)
8. Bądź pobłażliwym, miłosiernym, potulnym, spokojnym, dobrym; zachowuj zawsze drżąc słowa, któreś usłyszał.
9. Nie będziesz się wynosił, ani nie dopuścisz pychy do serca. (c) Nie przystanie dusza twa do pysznych, ale będzie obcowała ze sprawiedliwymi i pokornymi. 10. Co przyjdzie na cię, przyjmuj, jako dobro, wiedząc, że bez Boga nic się nie
staje.

(...)

[link widoczny dla zalogowanych]