Ewagriusz z Pontu

Ewagriusz z Pontu

Ewagriusz z Pontu (345-399) – nazywany „filozofem na pustyni” lub „pierwszym mnichem teologiem”.

Uczeń Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nazjanzu, około 383 roku wycofał się na pustelnie egipskie, gdzie pozostawał w kręgu Makarego Wielkiego i jego uczniów.

W nauce Ewagriusza praktyczna mądrość Ojców pustyni łączy się z wielką kulturą umysłową i znajomością psychologii, przede wszystkim jednak z doświadczeniem mistycznym. Był pierwszym mnichem egipskim, który rozwinął działalność piśmienniczą. Stał się teoretykiem życia pustelniczego i duchowego.

Jeden z najważniejszych tekstów Ewagriusza to traktat O modlitwie. Głosi on ideał czystej modlitwy, wynikającej z kontroli myśli i opanowania namiętności. Należy stać się – głosił autor – „głuchym i niemym” na wszelkie postrzeżenia zmysłowe i wykluczyć działanie wyobraźni. Trzeba uwolnić się od myślenia refleksyjnego, tak by umysł, pozbawiony wszelkiego rozproszenia, otwarty był jedynie na spotkanie z Bogiem.

W nauce Ewagriusza „myśli” oznaczają nie tylko podsuwane przez demona marzenia i wyobrażenia, rozbudzające namiętności. Stanowią także wszelkie zainteresowanie tym, co podlega zmysłom i burzy wewnętrzny pokój, co przeszkadza pamięci o Bogu, a przez to oddala od Niego.

Ewagriusz utożsamia człowieka z „umysłem”, a modlitwę pojmuje jako rozmowę i zjednoczenie umysłu z Bogiem. Z tego zrodziła się ewagriańska koncepcja ”modlitwy umysłu”. Stanie się ona wzorem w bizantyńskim hezychazmie, który był jednak bardziej skupiony na Osobie Wcielonego słowa, i dzięki temu uwzględniał całościową wizję człowieka.

Ewagriusz nie mówi o praktyce powtarzania krótkich „monologicznych” formuł, ani o znaczeniu wzywania Imienia Jezus. Tym niemniej, jego rozumienie „modlitwy czystej”, polegającej na wyzbyciu się myśli i wiodącej do kontemplacji, stało się zasadniczym elementem modlitwy Jezusowej.

Hezychazm – nurt duchowości, rozwijający się wśród mnichów synajskich od czasów Jana Klimaka, następnie zaś w klasztorach na Górze Atos. Podkreśla on rolę nieustannej modlitwy wewnętrznej, wiodącej do stanu wyciszenia i umożliwiającej przyjęcie daru Bożego światła, utożsamianego z jasnością góry Tabor.

Modlitwa Jezusowa (czysta, serca, umysłu, hezychastyczna) – nieustanna modlitwa wewnętrzna: Panie Jezu Chryste, Synu Boga, zmiłuj się nade mną.

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Rzut kamieniem nie dosięgnie nieba, a modlitwa tego, kto chce się podobać ludziom, nie dotrze do Boga

"Nie pragnij zmysłowo oglądać aniołów, Moce czy Chrystusa, abyś całkowicie nie odszedł od zmysłów i nie wziął wilka za pasterza, i nie oddawał czci wrogim demonom." - "O modlitwie" Ewagriusza z Pontu

"Duch Święty współczując naszej słabości, nawiedza nas także wtedy, gdy nie jesteśmy czyści. I jeżeli napotyka w nas umysł, który szczerze do Niego się modli, zstępuje na niego i odsuwa cały zastęp otaczających go myśli i wyobrażeń i zwraca się ku żarliwej modlitwie duchowej." - Ewagriusz z Pontu, O modlitwie, p. 63 (Gdy Duch Święty zstępuje na umysł), z: Filokalia, teksty o modlitwie serca

(...)

więcej tu:

[link widoczny dla zalogowanych]